Inti Illimani - Quilapayún "El Aparecido"

Inti-Illimani Quilapayún - El Aparecido (en vivo)

Hola hermanos y hermanas.
Hello brothers and sisters.
Kumustá, aking mga kapatid.

Las canciones son una forma literaria también. E historia (memoria).
Songs, lyrics are a form of literature as well.  And history (memory).
Ang mga awit at letra ay isang klase na panitikan rin. At historya (alaala).

Heto ay isa pang awit na mahal na mahal ko.
Aquí otro tema que yo amo demasiado.
Here's another song I love very much

Tiene toda una historia que no puedo contar ahora.
It has an entire story I can't tell now.
Mayroon siyang mahabang kasaysayan na wala akong panahon ngayon na i-kwento sa inyo.

For now just listen.  This is the sound of the Andean people of Chile. It's as if it were the song of the Filipino outlaw: Tulisan.
Por ahora, solo escuchen. Es el sonido del pueblo andino chileno. Es como la canción de los remontados filipinos, LOS TULISANES.
Pakinggan na lang muna.  Heto ang tinig ng bayang chileno, ng kabundukan ng Los Andes. Parang cantá ng tulisang pilipino.

Tres grupos famosísimos:  Congreso, Inti-Illimani, Quilapayún
Tatlong banda silang pamoso.
They are three very famous bands.

Ang sinisigaw nila sa katapusan ay:  ¡El Pueblo, Unido, Jamás Será Vencido!
Ang Bayang Nagkakaisa, y Hindi Matatalo Kailanmán.

(Pero kung lagi ka lang nasa Mall, talo ka na.  Wala kang pag-asa. Hangang dyan na lang ang bayan.  bay en sel.) 

¿A qué se refiere "el aparecido"?
What does "el aparecido" mean?
Ano ang ibig sabihin nito?

Acabo de descubrir que significa:  fantasma.

I just discovered that it means:  ghost.

Ngayon ko lang na-descubri:  multo.

                                   Again, the platform won't let me import a working link to the video.

                                                       It's okay, you can find it on YouTube.

                                                      Just type in the title of this blog entry.

Abre sendas por los cerros,  Deja su huella en el viento,  El aguila le da el vuelo  Y lo cobija el silencio.  . . Nunca se quejó del frío,  Nunca se quejó del sueño,  . . El pobre siente su paso  Y lo sigue como ciego.  . . . . Correlé, correlé, correlá  Por aquí, por allí, por allá,  Correlé, correlé, correlá,  Correlé que te van a matar,  Correlé, correlé, correlá.  . . Su cabeza es rematada  Por cuervos con garra de oro  . . Como lo ha crucificado  La furia del poderoso.  . . . . Hijo de la rebeldía  Lo siguen veinte más veinte,  . . Porque regala su vida  Ellos le quieren dar muerte.

He opens paths in the mountains   . Leaves his tracks in the wind The eagle gives him flight And silence shelters him . He never complained of the cold He never complained of sleepiness . . The poor man hears his steps And follows him like a blind man Run, run, run! This way, that way, that way, Run, run, run! . Run, run, run! They're gonna kill you! . Run, run, run. . His head is finished off By crows with golden claws . . . . .How he was crucified   By the fury of the mighty. . . Son of rebellion He’s followed by twenty plus twenty, . . . Because he gives his life They want to kill him.

Naglililok siya ng landas sa kabundukan Iniiwan niya ang kanyang bakas sa hangin, Binigyan siya ng paglipad ng ágilá. Sinilungan siya ng katahimikan. . . . Kailanmán walang reklamo sa lamig, Kailanmán walang rekla- mo na inaantók . Naririnig ng maralitá ang kanyang hakbáng at sinusundan siya na kungbaga'y bulag. Takbo ka! Takbo ka! Dito, diyán, doón Tumakbo ka! . Tumakbo ka! Papatayín ka nila! Takbo ká, takbo ka . . .Ang kanyang ulo'y biniyak nang gintong kuko ng ouac. . . Pinako siya ng matinding muhi nang makapangyarihan  . Anak nang paghihimagsik Sinunod siya ng dalawampung bagcos dalawampú, . . Dahil hinahandog niya ang kanyang buhay Nais nilang siya'y paslangin

Below is the same song sung by Victor Jara, to me the closest thing Chile has to Rizal.
Abajo está la misma canción, cantada por Victor Jara.  Él es para mí lo más cercano
  a Rizal que tiene Chile.
Heto naman ang "El Aparecido" na kinantá ni Victor Jara.  Siya ang pinaka-kaparis (isip ko)
kay Rizal para la bayang chileno.

I just learned that Victor Jara dedicated "El Aparecido" to Che Guevara.  The Filipinos naturally know nothing about this legendary man.  Here is an incredible video that begins with footage of his Christ-like expression in death.

Nangingilabot ako.  Napakagandang lalaki si Che.  At parang santo.  Pinatay siya ng CIA.

https://www.youtube.com/watch?v=HGf3Jt3a8_g