Total Pageviews

Sunday, March 24, 2019

Ito ang sagot / Esta es la respuesta

La respuesta es, niños y niñas, que para nosotros la economía es la que nos dan, y para ellos, la economía es la que ellos se llevan, que es casi toda la torta. 
Ang sagot ay ito:  para sa atin, ang ekonomiya ay iyon na binibigay nila sa atin, at para sa kanilá, ang ekonomiya ay ang mas malaking hati na kanilang piraso, na kasi ang buong bibingka.

Por eso, hay que inventar otra cosa. 
Eh di, kailangang mag-imbento tayo ng ibang bagay.

Terminó la materia por ahora, niños y niñas. La Miss lo dejará hasta acá por el momento. 
Natapos na ang klase, mga bata. Hangang dito na muna ang titser. 

Que tengan un lindo domingo. En Filipinas ya es lunes, ustedes están más avanzados. 
Sa Pilipinas hindi na linggó, lunes na.  Mas "advanced" kayo.

Chau, hasta la próxima. 
Paalam, hangang sa susunod.

Image result for flower images


Saturday, March 23, 2019

Tanto que decir / Masyadong maraming kailangang sabihin

Image result for golpe de estado en chileChile:  Dumating ang dictadura, ang ekonomiya ng Chile ay pinamatnugot ng mga mayayaman na may korporasyon, mga ekonomistang kanó (at chileno, sigurado), at ang mga militar at dating kawaning publiko ay nagkaroon din ng maraming oportunidad na gumawa ng negosyo, nagkamtan sila ng maraming lupa.  Ang Chile ay naging medyo negocio, medyo kulungan ng maralitá at pinagpatuloy ang laban salungat sa kabataan.  Pinagbili ang mga kompaniyang dating publiko (serbisyos na electricidad, tubig, atbp).  Ang mga mina ng cobre (copper mines) ay bumalik sa mga dayuhan, isa ay nanatili sa gobierno, CODELCO, at hangang ngayon ang tawag sa kanya ay "Ang Sweldo ni Chile".
Llegó la dictadura y la economía chilena pasó a ser gestionada por los ricos con empresas, economistas estadounidenses (con sus pares chilenos por sup.), y los militares y ex empleados de gobierno tuvieron tbn grandes oportunidades para tener negocios y pasaron a controlar grandes terrenos.  Chile se volvió mitad negocio, mitad prisión de los pobres, y continuó la guerra contra la juventud.  Se vendieron las ex empresas públicas (electricidad, agua etc.). Las minas de cobre volvieron a ser privadas y de extranjeros aunque una, CODELCO, siguió público y hasta el día de hoy se conoce como "El sueldo de Chile".

Image result for codelco

Ang paghatian ng mga hacienda (reporma agraria) ay hindi pinatuloy.
La reforma agraria no siguió.

Bumalik ang demokrasyang pormal, ngunit ang nangyari ay ang mga militar ay umurong lamang sa likuran, at ang kapangyarihan ng kwarta ang nasa harapán.
Volvió la "democracia" formal, sin embargo los militares simplemente se posicionaron más atrás y el poder del dinero tomó la delantera.

Image result for the power of moneyImage result for the power of money



Sabi ng sabi nila na ang ekonomiya chilena ay ang pinakamagaling sa Sudamerica. Ngunit taong 1983 ang dolar = 30$ chilenos. 1997, 1 dolar = 400$ chilenos, 2019 1 dolar = 676$ chilenos.  Bakit, laging bumababá ang halagá ng peso chileno, at ang baba ng mga sweldo, at ang mahal ng producto, lahat tayo lubog sa utang, at lahat ay importasyon, wala nang ginagawa sa Chile?   
No se cansaban de proclamar que la economía chilena era la mejor de Sudamérica.  Pero en 1983 un dólar = 30$ chilenos. 1997, 1 dólar = 400$ chilenos.  2019, 1 dolar = 676$ chilenos. ¿Por que? Si tenemos una economía tan buena, por qué el valor del peso chileno siempre baja, los sueldos siempre tan bajos, y los productos cada vez más caros, vivimos del crédito, y todo es importado, ya no se produce nada en Chile?

Image result for economics makes no sense

Bakit masyadong mahal ang mga libro? Bakit masyadong mahal ang mabuting edukasyon?  Bago dumating ang golpe, ang unibersidad sa Chile ay libre.  Pero ngayon, na ang galing ng economía, ang mga kolehiyong publiko, sira ang bubong at mga eskritoryo ng mga silid-aralán, walang banyong decente ang mga bata, ang mga estudiante nag-pro-protesta ng may permiso, at ang mga carabinero pinapalo at tinitirahan ng "tear gas" ang mga maliit na bata, isang taon ng unibersidad dapat magbayad ng maraming milyon na pesos?   
¿Por qué los libros son tan caros? ¿Por qué una educación de calidad es tan cara? Antes del golpe, la universidad en Chile era gratis.  Pero ahora, con esta economía tan excelente, los colegios públicos se llueven, no tienen baños decentes, los alumnos salen a protestar con permiso, y los carabineros les pegan palos y tiran bombas lacrimógenas a los niños y niñas, y en un año de estudios universitarios hay que pagar millones y millones de pesos?
Image result for carabineros pegando a niños chilenosImage result for carabineros pegando a niños chilenos

Image result for el mundo se volvió locoImage result for el mundo se volvió loco

Ang buhay ng tao ay maiklí.
La vida humana es corta.

Ang nangyayari sa labás ay salamín ng nangyayari sa loob. Lahat ng bagay ay syempreng nagiiba kahit na parang hindi. 
Lo que ocurre en la historia es reflejo de la interioridad humana.  El cambio es ley, aunque parezca que no.

Ang pinakaimportante, sa aking kuro-kuro, ay ang pag-iiba ng ating isip, ng ating damdamin, ng ating conciencia. 
Lo que es de la mayor importancia, a mi parecer, es el cambio en nuestra mente, en nuestra sensibilidad, en nuestra conciencia.

Itong pagbabago ay maari nating gawing mas mabilis, o mas mahina. 
El cambio lo podemos acelerar o enlentecer.

Pero ang lahat na nangyari na sa tao, ay nasa loob natin.  Ang lahat na mangyayari, ay nasa loob natin din.  Tayo ang nagpapasiya.  Depende sa atin.  Kung ano ang gusto mong mangyari sa mundo, ito'y mangyayari.  Madali o mahina, bukas o sa loob ng dalawampung taon. 
Todo lo que nos ha pasado a la humanidad, está dentro de nosotros. Todo lo que ocurrirá, también está dentro de nosotros.  Nosotros decidimos.  Depende de nosotros.  lo que sea que tú quieras que ocurra en el mundo, ocurrirá.  A la larga o a la corta, mañana o dentro de 200 años.

Image result for historia de la humanidadImage result for historia de la humanidadImage result for historia de la humanidadImage result for historia de la humanidad

Y es bueno, y calculo, necesario, el intercambio entre las culturas, entre los pueblos, porque no es bueno ser prisionero del cuento propio porque lleva a la inercia, a dar vueltas en lo mismo y al achatamiento del horizonte. 
Mabuti, isip ko, na magdiyalogo tayo sa ibang kultura, na kaibiganin natin ang ibang lahi, sapagkat hindi mabuti ang makulong sa loob ng ating kwento lamang,  sapagkat aandalin lang tayo ng anod sa katamaran. Maglilibut lang tayo sa palaging ganon siyempre.  Ang abót-tanaw ay magiging makitid. 

Kung hindi pa nangyari ang isang bagay, hindi nito ibig sabihin na hindi maaring mangyari bukas o kailanmán.  Maraming milagro ang buhay, kung gusto nating magka-milagro. 
Si algo aún no se ha hecho realidad, no significa que sea una imposibilidad, que no pueda acontecer mañana.  Hay muchos milagros en la vida, si conectamos con el permitir que ocurran los milagros.  Que se manifiesten.

Matuto tayo sa ating historya at sa historya at kultura ng ating mga kapatid at pinsan sa Amérikang espanyola.
Aprendamos de nuestra historia y de la historia y cultura de nuestros herman@s y prim@s de Hispanoamérica.

Unawain natin na ang mundo ay hindi pa natin ginawa.  Inaantay tayo ng mundo.  Gumawa tayo ng ating landas kahit sa pamamaraang napaka magaan at madali at hindi makita ng iba.
Comprendamos que aún no hemos creado el mundo.  El mundo nos espera.  Creemos nuestro propio camino no importa si sea de las maneras más sencillas y fáciles, que los demás no alcancen a ver.

At ipagtanggol ang kabataan, ang kanilang karapatan upang magaral at magkaroon ng mabuting buhay na kanilang karapatan, buhay na marangal at matuwid.
Defendamos a los niñ@s, su derecho a la educación, a tener la vida digna y feliz que se merecen. 

Image result for el derecho a la educaciónImage result for el derecho a la educación

 FIN / WAKAS.