Total Pageviews

Thursday, April 04, 2019

Tagalo antiguo / Old Tagalog / Ang lumang wikang tagalog

Aquí una carta de la madre de Rizal, doña Teodora Alonso.  (Traduccion al inglés más abajo.)
A letter from Rizal's mother, Teodora Alonso.  (English translation below.)
Liham galing sa ina ni Rizal.  (Nasalin sa ingles sa ibabá ng pahina.)

Acabo de postear a continuación la traducción al castellano.
Translation into Spanish below.

Image result for teodora alonso realonda
Calamba, el 27 de noviembre de 1883.


Sr. D. José Rizal.
    Mi querido hijo:  El día 13 de este mismo mes, almorzamos en casa de tu tía Betang, y el 14 alojamos allí porque hablamos de lo mucho que quieres ver nuestros retratos. Formamos un grupo de tres para que se te pueda enviar y no estés triste.
  
Debido a que no has recibido nuestras cartas, a pesar de que me es difícil por mis ojos, te escribo ahora.


Realmente necesito decirte que si no estás ocupado, que vuelvas en tu memoria a ese tiempo cuando eras pequeño y recién aprendiste a leer, y al mismo tiempo empezaste a ser devoto de la amada Virgen, nuestra Señora misericordiosa.

 Ella te protegió y cuidó a tal punto que pareció milagroso cómo pudiste aprender, los conocimientos que adquiriste, y reconozco que fue debido a los rosarios que en todo momento rezabas, y ojalá no se nos olvide eso.

Por qué escribes en una de tus cartas que en tu opinión no está bien que recemos en la iglesia. 
  
Te diré que desde tu partida de aquí, aparte de mis pedidos particulares por ti, me esfuerzo muchísimo porque te ayuden y amparen quienes llamo en mis oraciones.

 Ahora paso a enumerar mis deudas para con Dios.

El 6 de junio de 1882 Lucía dio a luz a un niño, a quien llamamos José; el 15 de sept 1882 dio a luz Neneng (Saturnina), le pusimos (al bebé) el nombre de Alfredo; el 14 de junio de 1883 dio a luz Sisa (Narcisa) una niña, se le puso el nombre de María Consolación, y Olimpia también un niño a quien se le puso el nombre Aristeo; el 24 de noviembre de 1883, Lucía también dio a luz una niña; el 26 del mismo mes Neneng, una niña también, ambas no están bautizadas y el domingo se les bautizará.
  
Aquí muchas paren y mueren de parto, pero ellas han parido bien; pasó por aquí un brote feroz de cólera, seguido por el beri-beri, fuertes tifones, pero a Dios gracias es como si nosotros estuviésemos protegidos y sostenidos por Él.

 Le robaron a la señora Neneng, pero ya se ha recuperado de los ladrones la cantidad de más de 4.000 pesos, y ya es poco lo que falta por recuperar.

 Mira tú que vosotros, hijos míos debéis  ayudarme en esta sagrada deuda nuestra y que se nos permita deber más todavía, así podamos volvernos a ver y reunirnos---demos gracias.  

 Tu madre que desea el bien de tu Alma.


                                                       TEODORA ALONSO.

P.D.:  Le he dado a tu tío Antonio 25 pesos para tu aguinaldo navideño.
_______________________________________


Calamba, 27 de noviembre de 1883.

[Sr. D. José Rizal.]


Minamahal Cong Anac: Nang 13 nang buan ding ito cami ay cumain nang tanghalian sa bahay ni na tia Betang mo, at nang á 14, doon came natulog dahil sa napag salitaan namin na totoong ibig mong maquita ang aming manga retrato. Came,i, nag grupo tatlo at maipadala sa yo at icau lamang [ay] huag malumbay. Sa dimo pag tangap nang aming manga sulat, na misqui mahirap sa aquin mata,i, quita sinusulatan ñgayon.


  Totoong caylañgan cong sabihin sa yo na icau sana, cung hualang guinagaua, [ay] pagbalican mong alalahanin ang panahon nang icau ay musmus pang bagong natutung bumasa, palibhasa [ay] sinabayan mo nang pag dedevoción sa mahal na Virgen, itong maauain Señora; pinatnubayan ca nang caniang caliñga /Noceda: guarda, cuidado/, hangan sa parang himala ang yo[ng pagca]tuto; ang mañga naabot mong dunong; [ay] quiniquilala cong utang na loob sa] manga Rosariong dinasal mo, nang sa tuituinay /tuwi-tuwi na = bawat sandalí, parati ay/ huag natin sanang lilimutin.

Baquit baga sa isa mong sulat, sinabi mo, anaquín /parece que/ ay hindi magaling sa iyo ang aming manga pagdalañgin sa simbahan. Sasabihin co sayo, mula ñg icau ay umalis dito, bucod sa mga tañgi cong panata patungcol sa yo, inulutan co nang labis ang paghahabilin sa tanquilic at ampon nang aquin mañga dinadalañginan. Ñgayon, babaybain co isa isa ang mañga utang cong bago sa Pañginoong Dios. A 6 de Junio de 1882 nañganac si Lucia ñg isang lalaque, pinañgalan ay José; 15 de Septiem­bre [de] [18]82 nañganac si Neneng, ang ipinañgalan ay Al­fredo; 14 de Junio de [18]83 nañganac si Sisa ñg babae, ang ipinañgalan Maria Consolación; Septiembre 3 de [18]83 si Olimpia naman, nang lalaque, ang ibiniñag ay Aristeo; Nobiembre 24 de [18]83 si Lucía naman nang isang babae; á 26 nito rin buang ito si Neneng, isa ring babae, capua hindi pa biñagan at sa Lingo pa bibiñagan. Dito maraming mañga- ñganac ang nañgamatay sa pañgañganac, datapuat sila [ay] itumauid [itinauid] na malualhati, nag daan dito ang mabañgis na cólera, sumonod ang beri beri, ang mañga masasal na baguio, ñgunit cami, aua ñg P. D., [ay] parang tinabiñgan at sinuhayan nia. Napagnacauan ang señora Neneng, nacuha rin muli sa mañga magnanacau ang ninacau sa cantidad na mahiguit [na] 4000 [ay] marahil conti lamang ang hindi nacucuha pa. Tingnan mo lamang cong hindi ang bagay [ay] cayong manga anac co, paraparang mag si tulong sa aquin sa daquilang manga utang natin ito at sa catapusan tayoy capautañguin pa na mag quiquita at samasama; mag pasalamat. Ang yong Yna na nagnanasa ñg cagaliñgan ñg yong Calulua.
                                  
                             Teodora Alonso.

P. D.: Acoy nag bigay sa tío Antonio mo ñg 25 pesos para aguinaldo sa yo sa Pasco.

              Calamba, November 27, 1883
Señor Don José Rizal. 


Beloved Son: On the 13th of this month too we had lunch in your Aunty Betang’s house, and on the 14th we slept there because we talked about how you really want to see our photos.

We made a group photo of three and sent it to you so you wouldn’t be sad anymore. Since you haven’t received our letters, despite my bad eyesight I’m writing you now.





I have to tell you that, hopefully, if you aren’t busy, return to the memory of when you were small, you had just learned to read, and together with it you became devoted to the Beloved Virgin, Our Merciful Lady. You were entrusted to her protection, and it seemed miraculous how easy is was for you to learn, the knowledge that you acquired, I recognize this as my debt of gratitude, made possible by the rosaries you prayed, and may we ever remember this.







Why did you write in a letter that you don’t consider it a good thing for us to pray in church.




I will tell you that since you left here, aside from my prayers for you, I urge very strongly, I entrust you with the support, protection, the adoption of the things I am praying for.





And now I will enumerate one by one my debts to God. On June 6th, 1882 Lucía gave birth to a boy, named José. On September 15, 1882 Neneng had a child, named Alfredo. On June 14, 1883 Sisa had a daughter, named María Consolación.  On September 3, 1883, it was Olimpia’s turn to have a boy, baptized Aristeo. On 24 November 1883, Lucía had a daughter. Also on the 26th of the same month, Neneng had a daughter too, they haven’t been baptized yet; they’ll be on Sunday. There are many here having babies and losing them, even though the babies were born healthy, there was an outbreak here of cholera, followed by beri-beri, powerful typhoons. 












But by God’s mercy we seemed to be passed by and braced up.



Neneng was robbed, more than 4,000 pesos have been recovered from the thieves, very little is left that must still be recovered.




You can see that all of you my children are protected, so help me that our debt may in the end be increased, and that we may see each other and be together---let us give thanks.

Your mother who desires the well-being of your Soul.


                            TEODORA ALONSO.

P.S.  I’ve given your Uncle Antonio 25 pesos for your Christmas gift.

No comments: